Night Crossing

Tekst: Bennie Bos, Foto's: Internet

 
     

Afgelopen september was het alweer 25 jaar geleden dat een spectaculaire ontsnapping uit Oost-Duitsland met een ballon plaatsvond. Het echtpaar Strelzyk wist dat er maar één weg was om uit de DDR te ontsnappen, door de lucht. Peter sprak eerst met zijn vrouw over zijn plannen, maar zij vond ze

onuitvoerbaar. Toen sprak hij met zijn jongere collega Günther Wetzel. Het was hun duidelijk dat de grens bestond uit mijnen, automatische schietinstallaties en goed opgeleide wachtposten die elke centimeter controleerden en op elke verdachte schoten. De Oostzee werd met patrouilleboten bewaakt. "We bouwen een hetelucht ballon" stond na kort overleg vast. Maar hoe bouwde je stiekem een ballon die 8 mensen waaronder ook de familie Wetzel met hun 2 kinderen, veilig over de DDR grens moest vervoeren. De berekeningen waren het eenvoudigste gedeelte van de job. De uitvoering van het plan was echter een stuk gecompliceerder. Men rekende uit dat er een ballon moest komen met een inhoud van 2800 Kubieke meter. Daarvoor

was maar liefst 850 vierkante meter stof nodig en dat heb je niet zomaar bij elkaar, het mocht natuurlijk ook niet opvallen. In september 1978 was het materiaal compleet. Er volgde een terugslag. Petra en Günter Wetzel trokken zich terug omdat ze te veel angst hadden voor een mogelijk mislukken van de vlucht. Peter

Strelzyk merkte dat tegen angst niet te praten was. Alle sporen in het huis van Wetzels werden zorgvuldig verwijderd zodat ze bij het lukken van de vlucht of een eventueel mislukken niet van medeweten beticht konden worden. In deze nerveuze tijden was het zeer belangrijk dat de schijn naar buiten toe hoog werd gehouden. Alles moest zo lijken alsof de familie Strelzyk een gewone familie was. In de nacht werkte Peter en zijn zoon aan de opbouw van de ballon en overdag deed een ieder als normale burger zijn werkzaamheden. Nadat de ballon op een verlaten grasveld getest was en Peter tevreden was over het resultaat, was het wachten nog maar op één ding . . . geschikte wind. Elke dag luisterde de familie naar het zweefvliegbericht op de zender "Bayern 3" en hoopte op wind uit het noorden. Op 3 juli 1979 was de grote dag gekomen. De

wolken trokken van noord naar zuid. Tegen 1 uur bereikten ze met de Trabant en de aanhanger een startplaats tussen Wurzbach en Lobenstein van waaruit de grens zo'n 12 en het spergebied nog 7 kilometer verwijderd was. Dankzij het meervoudige oefenen met het opbouwen van de gondel was deze al binnen

enkele minuten vast aan de grond verankerd terwijl de ballon met koude lucht werd gevuld. De brander werd opgesteld en de familie stapte in de gondel. Na het doorsnijden van het ankertouw stegen de Strelzyks met 3 meter per seconde in de nachtelijke hemel omhoog en bereikten na 25 minuten een hoogte van 1.9 kilometer. Plotseling werd het volledig donker, de ballon kwam in het wolkendek terecht en dat werd fataal voor deze vlucht. De ballonstof zoog zich vol met water en begon weer te dalen. De familie die op een gelukkige afloop van deze actie had gehoopt, was hevig teleurgesteld over het verlies aan hoogte en landde enige minuten later in een bos waarbij een hoge boom de ballon vernielde. De grote vraag die Peter zich nu stelde was "zijn we in het westen of . . . ". De Strelzyks zochten net zo lang naar aanwijzingen totdat Frank een bedrukt stuk papier vond met de tekst "VEB Nahrungs- und Genussmittel Wernigerode". Dit was voor hen het bewijs dat ze aan de verkeerde kant van de grens geland waren en alle hoop verdween op dat moment. Ze waren in het spergebied geland, vlak voor de eerste afrastering. Een lange voettocht naar de startplaats volgde, terwijl een ieder zich grote zorgen maakte over de gevolgen van deze mislukte ontsnappingspoging. Alles werd weer in de auto gepakt, er mocht geen enkele bewijs achterblijven. Uitgeput en teneergeslagen bereikte de familie Strelzyk hun huis. Ze wisten dat de achtergelaten ballon spoedig ontdekt

zou worden en dat hun niet meer veel tijd restte om een nieuwe ballon te bouwen. Ondanks de problemen besloten ze toch een tweede poging te ondernemen en begonnen ze aan de bouw van de nieuwe ballon. Tenslotte werkte de eerste goed maar hadden ze gewoon pech met het weer. Vertwijfeld zochten ze naar

geschikte stof voor het te bouwen luchtvaartuig. Om niet op te vallen noteerde Doris zorgvuldig alle zaken waar ze stof kocht in kleine hoeveelheden. Peter bouwde een motortje in de oude naaimachine zodat alles wat sneller kon worden gedaan als voorheen.  Een paar dagen later werden ze bezocht door de familie Wetzel en deze besloten toch weer om mee te helpen aan de bouw van de tweede ballon en om deze keer wel mee te gaan. Na 8 dagen was reeds de helft van de ballon klaar. Op 14 augustus 1979 startte de volkspolitie een onderzoek naar de vluchtelingen nadat de eerste ballon in de bossen was ontdekt. In de krant verscheen een foto van de ballon en de achtergebleven inhoud, waaronder een waterpomptang en de barometer van Peter. De lezers van de krant werden opgeroepen om zich bij de politie in Gera te melden met aanwijzingen wat kon leiden tot de aanhouding van de voortvluchtigen.

De daaropvolgende dagen werkten beide families koortsachtig aan het voltooien van de nieuwe ballon omdat ze de vrees hadden dat de politie hen op de hielen zat. Günther zat vaak meer dan 16 uur per dag achter de naaimachine terwijl Petra de banen stof aanvoerde. In de nacht reed Peter naar een afgelegen veldje in

Liebschwitz en testte de brander, vlammenwerper en propaanflessen. De daaropvolgende dag was het zwoel weer en zat er onweer in de lucht. Maar de wind waaide uit het noorden dus geschikt voor hun plan. Zonder verder na te denken pakte de ongeduldige families de 175 kilo zware ballon, die net klaar was, samen met de rest van de apparatuur op de aanhanger. De overbeladen Wartburg reed naar een veldje tussen Unterleummnitz en Heinersdorf waar de families tegen 01.30 in de nacht hun ballon uitspreidden. Günter en Frank verankerden de gondel aan enkele ijzeren buizen die in de grond werden geslagen. De motor van een brommer was door Peter omgebouwd tot ventilator. De vlammenwerper en de brander werden gemonteerd terwijl de ballon zich langzaam vulde. 7 propaanflessen werden op de kop gezet zodat het gas door het langzaam openen van de afsluiter vloeibaar naar buiten kwam. Als Peter

deze dan met een lucifer aanstak ontstond er een 12 meter lange vlam in de ballonopening waarbij de helft van zijn baard wegsmolt. Allen stegen in de gondel, de brander werd aangestoken en spoedig steeg de ballon met 3 meter per seconde majestueus in de donkere nacht. Plotseling vatte een deel van de stof vlam.

Günther doofde dit direct met de brandblusser die ze hadden meegenomen. Hadden ze hier niet aan gedacht dan was ook deze expeditie slecht afgelopen. Na enkele minuten bevond de ballon zich op 1800 meter hoogte. De kinderen zaten met hun gezicht naar binnen gekeerd tegen de propaantanks, die in de hoeken van de gondel stonden. De volwassenen tuurden in de duisternis en hielden de draagkoorden vast, waarmee ze de opening van de ballon openhielden. De rafelige gele vlam die door een stuk kachelpijp werd geleid, walmde de ballon in en zorgde voor de draagkracht om de last van 725 kilo te dragen. Uiteindelijk steeg men door naar 2,5 kilometer hoogte. Na enige tijd begon de ballon te dalen, de gasflessen waren leeg en de brander doofde. De aarde kwam razendsnel op de passagiers af, een bos, velden en enkele huizen waren herkenbaar. Met een klap sloeg de gondel op de

grond en de ballon liep weer leeg. De vaart had ongeveer een half uur geduurd. Direct wilde iedereen weten waar ze zich bevonden en gingen Günter en Peter de omgeving verkennen totdat ze een politieauto tegenkwamen. . . . . van het merk Audi en die hadden ze in de DDR niet. Zou het dan toch ??? . . . . . . .

    
    

Ze trokken de deur van de wagen los en vroegen "zijn we hier in het westen ???". De agenten waren totaal overbluft en antwoordden "nee, in Oberfranken !". Dolgelukkig stak Peter een vuurpijl af ten teken aan Doris, Petra en de kinderen dat de overtocht succesvol was en dat ze nu in de vrije wereld waren. Ze waren geland

in de buurt van het stadje Naila. Na deze spectaculaire vlucht draaide de staatspolitie op hoge toeren voordat nog meer DDR burgers het in hun hoofd zouden halen dezelfde stunt uit te halen. Alle kopers van propaanflessen werden geregistreerd en stof die mogelijk voor ballonnen geschikt werd geacht, werd niet meer in grote partijen verkocht. Sindsdien is de ballon te bezichtigen in het museum op Checkpoint Charlie. Dit hele verhaal is in 1981 door Walt Disney verfilmd en kreeg de titel "Night Crossing", een zeer spannende film die in vele landen verschenen is en tevens op DVD verkrijgbaar is met onder andere John Hurt en Beau Bridges in de hoofdrol. Een ongelofelijk verhaal. Omdat de ontsnapping met de ballon 25 jaar geleden heeft plaats gevonden heeft men de familie uitgenodigd in

het Berlin Wall Museum in Berlijn waar een schilderij hangt met een tafereel van de ontsnapping. Op deze foto die gemaakt is door Tobias Schwarz zie je aan het plafond een stuk van de orginele ballon hangen. Van links naar rechts Peter Strelzyk, zijn vrouw Doris en de zonen Frank en Andreas.  Bennie Bos